ข้อควรพิจารณาสำหรับผู้ประกอบการเจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชัน

ในปัจจุบัน เทคโนโลยีการติดต่อสื่อสารมีความก้าวหน้าเป็นอย่างมาก การที่ผู้ประกอบการจะมีเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชันเพื่อใช้ประโยชน์ทางการค้าหรือทางธุรกิจของตนนั้นไม่ใช่เรื่องอยากอีกต่อไป รวมถึงมีค่าใช้จ่ายที่ถูกลงกว่าแต่ก่อนมาก โดยประโยชน์ทางธุรกิจของกิจการที่ได้รับจากการมีเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชัน เช่น

การเสนอขายสินค้าและ/หรือบริการทางออนไลน์
การโฆษณาประชาสัมพันธ์ ข่าวสาร กิจกรรม สินค้าและ/หรือบริการ
การสร้างความรู้จัก ความเชื่อมั่น และภาพลักษณ์ของกิจการ
การสร้างปฏิสัมพันธ์กับลูกค้าของกิจการ เช่น การร่วมสนุกตอบคำถามชิงรางวัล

ด้วยการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีอย่างรวดเร็วที่กล่าวข้างต้นนี้ ทำให้รูปแบบการดำเนินธุรกิจเปลี่ยนไปแปลงไปอย่างรวดเร็วเช่นกัน ทำให้รัฐบาลมีการออกกฎหมายเพื่อควบคุมและคุ้มครองผู้ใช้งาน ผู้บริโภคที่มีการใช้งานเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชันจำนวนมาก โดยผู้ที่เป็นเจ้าของเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชัน รวมถึงผู้ใช้งานเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชัน อาจมีข้อพิจารณาสำคัญในเชิงกฎหมาย ดังต่อไปนี้

(1) เนื้อหา รูปแบบ และชุดคำสั่งของเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชัน

เนื่องจากเนื้อหา รูปแบบ และชุดคำสั่งที่ปรากฏอยู่ในเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชันนั้น อาจเป็นงานที่มีลิขสิทธิ์ได้ ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ โดยที่

เนื้อหา (Content) เช่น ข้อความ บทความ บทวิเคราะห์ ความคิดเห็น รูปภาพ ภาพถ่าย เสียง ภาพเคลื่อนไหว หรือภาพยนต์ที่ปรากฏอยู่ในเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชัน
รูปแบบ (Design) เช่น การออกแบบและการจัดเรียง แถบตัวเลือก แถบเมนู ฉากหลัง ชุดสี สัญลักษณ์ ตราต่างๆ ของเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชัน
ชุดคำสั่ง (Code) เช่น โปรแกรมต่างๆ ที่สร้างหรือถูกเขียนขึ้นเพื่อให้เว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชันใช้งานได้ตามความประสงค์

โดยเจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชัน อาจมีข้อพิจารณาในกรณีที่ เนื้อหา รูปแบบ หรือชุดคำสั่งนั้นถือเป็นงานอันมีลิขสิทธิ์ ได้ดังต่อไปนี้

(ก) การสงวนลิขสิทธิ์ (Right Reserved)

โดยทั่วไป หากเนื้อหา รูปแบบ หรือชุดคำสั่งนั้นถูกสร้างขึ้นตามเงื่อนไขของกฎหมายลิขสิทธิ์แล้วนั้นย่อมได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายโดยทันที โดยผู้สร้างงานดังกล่าวย่อมมีสิทธิความเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์นั้น เว้นแต่ได้มีการแสดงเจตนาเป็นอย่างอื่น เช่น มีการตกลงโอนให้เป็นของบุคคลอื่น การสละสิทธิในงานดังกล่าวให้เป็นสิทธิสาธารณะ (Open Source) ดังนี้ เพื่อความชัดเจนในการแสดงเจตนาของเจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชันซึ่งเป็นเจ้าของสิทธิในเนื้อหา รูปแบบ หรือชุดคำสั่งนั้นอาจแสดงข้อความเพื่อสงวนสิทธิ์เอาไว้โดยชัดแจ้งในเว็บไซต์/แอปพลิเคชันด้วย

(ข) การละเมิดลิขสิทธิ์ (Infringement)

ในการจัดทำเนื้อหา รูปแบบ และชุดคำสั่งของเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชัน ผู้เป็นเจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชันต้องแน่ใจว่าเนื้อหา รูปแบบ และชุดคำสั่งที่ปรากฏในเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชันไม่เป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ของบุคคลอื่น เช่น การคัดลอกบทความของบุคคลอื่นมาใช้โดยไม่อ้างอิงที่มา การนำรูปภาพของบุคคลอื่นมาใช้แสดงในเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชันโดยไม่ได้รับอนุญาต

(2) การทำความผิดและเนื้อหาที่ผิดกฎมายความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ (Computer Crime)

พระราชบัญญัติว่าด้วยกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ ไม่ได้กำหนดเพียงแต่การกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ (Computer Crime) ที่ร้ายแรง เช่น การเข้าถึงข้อมูลโดยไม่ได้รับอนุญาต (Hack) การดักข้อมูล (Sniffing) หรือการโจมตีระบบคอมพิวเตอร์ (Virus) เท่านั้น แต่ยังกำหนดความผิดเกี่ยวกับการกระทำที่อาจก่อให้เกิดความเดือดร้อนรำคาญด้วย เช่น

การส่งข้อมูลหรืออีเมลให้ผู้รับ (เช่น ส่งอีเมลโฆษณาประชาสัมพันธ์ขายสินค้า การฝากร้าน) ที่มากจนก่อให้เกิดความเดือดร้อนรำคาญ โดยไม่เปิดโอกาสให้ผู้รับสามารถบอกเลิกหรือแจ้งความประสงค์เพื่อปฏิเสธได้โดยง่าย อาจมีความผิดตามกฎหมายนี้ได้
การแสดง เผยแพร่ รวมถึงส่งต่อข้อมูลเนื้อหาที่ปลอมหรือเป็นเท็จ
การแสดง เผยแพร่ รวมถึงส่งต่อภาพหรือสื่อลามกอนาจารที่เข้าถึงได้อย่างสาธารณะ

ในกรณีที่เว็บไซต์หรือแอปพลิเคชันกำหนดสิทธิให้ผู้ใช้งานสามารถเพิ่มข้อมูลเนื้อหาของผู้ใช้งาน (Post) หรือแสดงความคิดเห็นของผู้ใช้งาน (Comment) ลงบนหน้าเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชันได้ เจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชันควรมีมาตรการตรวจสอบและกลั่นกรองเพื่อไม่ให้ผู้ใช้งานเพิ่มหรือแสดงเนื้อหาที่ละเมิดลิขสิทธิ์หรือผิดกฎหมายนั้น ทั้งนี้ เนื่องจาก เจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชันอาจมีความผิดได้หากเพิกเฉยไม่ดำเนินการป้องกันหรือแก้ไขการละเมิดหรือการกระทำที่ผิดกฎหมายนั้นด้วย

(3) การใช้ข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้งาน

ในกรณีที่เว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชันมีการเก็บรวบรวม ใช้ เผยแพร่ข้อมูล รวมถึงการส่งหรือโอนข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้งาน หรือข้อมูลที่สามารถระบุตัวบุคคลซึ่งเป็นเจ้าของข้อมูลนั้นได้ ไม่ว่าจะเป็น

ข้อมูลส่วนบุคคลทั่วไป เช่น ชื่อ นามสกุล ที่อยู่ วันเดือนปีเกิด เบอร์โทรศัพท์ อายุ วุฒิการศึกษา งานที่ทำ หรือ
ข้อมูลส่วนบุคคลที่มีความอ่อนไหว (Sensitive Data) เช่น เชื้อชาติ เผ่าพันธ์ ความคิดเห็นทางการเมือง ความเชื่อ (ลัทธิ ศาสนา ปรัชญา) พฤติกรรมทางเพศ ประวัติอาชญากรรม สุขภาพ ความพิการ พันธุกรรม ข้อมูลชีวภาพ ข้อมูลภาพจำลองใบหน้า ม่านตา หรือลายนิ้วมือ สหภาพแรงงานของผู้ใช้งาน

ตามพระราชบัญญัติคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลกำหนดให้การดำเนินการดังกล่าวจะต้องได้รับความยินยอมตามหลักเกณฑ์และเงื่อนไขที่กำหนดไว้ในกฎหมายดังกล่าว รวมถึงการเก็บรวบรวม ใช้ เผยแพร่ ส่ง หรือโอนข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้งานจะต้องสอดคล้องและไม่ขัดต่อกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล

ในกรณีเช่นนี้ เจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชันอาจจัดทำ นโยบายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล เพื่อให้การเก็บรวบรวม ใช้ เผยแพร่ ส่ง หรือโอนข้อมูลส่วนบุคคล ถูกต้องและเป็นไปตามกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล

(4) การขายสินค้าและ/หรือบริการ

ในกรณีที่เจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชันมีการจัดให้มีการขายสินค้าและ/หรือบริการผ่านเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชัน ไม่ว่าเจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชันจะเป็นผู้ขาย/ผู้ให้บริการเองหรือให้ใช้เว็บไซต์/แอปพลิเคชันนั้นเป็นตลาดกลาง (e-Market Place) อาจมีข้อควรพิจารณาเพิ่มเติม ดังต่อไปนี้

(ก) การจดทะเบียนและการขออนุญาต

เจ้าของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชันนั้นจะต้องดำเนินการจดทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ (e-Commerce) กับหน่วยงานที่ประกาศกำหนด ตาม คำชี้แจงกรมพัฒนาธุรกิจการค้าเกี่ยวกับการจดทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ และ
เจ้าของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชันนั้นจะต้องดำเนินการจดทะเบียนขออนุญาตธุรกิจตลาดแบบตรง (Direct Market Licence) กับสำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภคตามพระราชบัญญัติขายตรงและตลาดแบบตรง

(ข) การปฏิบัติตามกฎหมายเกี่ยวกับการขายสินค้าและ/หรือบริการออนไลน์

การแสดงราคาสินค้าและ/หรือบริการที่ชัดเจนและต้องเป็นเลขอารบิก หากมีค่าใช้จ่ายอื่นๆ (เช่น ค่าขนส่ง) ต้องแสดงอย่างชัดเจนด้วยการแสดงรายละเอียดสินค้าให้ชัดเจนและในภาษาไทยเป็นอย่างน้อย (เช่น ประเภท ชนิด ลักษณะ ขนาด น้าหนัก) ตาม ประกาศคณะกรรมการกลางว่าด้วยราคาสินค้าและบริการ ฉบับที่ 44
การไม่แสดงหรือโฆษณารายละเอียดสินค้าและ/หรือบริการที่เป็นเท็จหรือเกินความจริง ตามพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค

(ค) การปฏิบัติตามกฎหมายควบคุมเฉพาะที่เกี่ยวกับการขายสินค้าหรือบริการนั้น (ถ้ามี)

สำหรับสินค้าหรือบริการบางประเภท มีกฎหมายควบคุมเฉพาะสินค้าหรือบริการนั้น ดังนี้ในการขายสินค้าหรือบริการนั้นเจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชันอาจต้องปฏิบัติตามกฎหมายนั้นด้วย เช่น ต้องขออนุญาตขาย หรือในบางกรณีกฎหมายห้ามเด็ดขาดสำหรับการขายสินค้าหรือบริการดังกล่าวทางออนไลน์ (เช่น ยา)

เจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชันอาจกำหนดเงื่อนไขเกี่ยวกับการซื้อขายสินค้าและ/หรือบริการที่เสนอขายบนเว็บไซต์และ/หรือแอปพลิเคชัน เช่น การกำหนดข้อจำกัดความรับผิดเกี่ยวกับสินค้าและบริการ (Limitation of Product/Service Liability) เงื่อนไขการรับประกับ (Warranty) การชำระค่าเงิน (Payment) นโยบายการคืนเงินและเปลี่ยนสินค้า (Refund and Return Policy) การโอนความเสี่ยงในสินค้า (Passing of Risk) ได้โดยการจัดทำ ข้อกำหนดและเงื่อนไขการใช้เว็บไซต์/แอปพลิเคชัน หรือ ข้อกำหนดและเงื่อนไขการซื้อขายสินค้าและ/หรือบริการ

(ง) ภาษี

เจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชันที่ขายสินค้าและ/หรือบริการย่อมมีเงินได้ ดังนี้ เจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชันอาจมีหน้าที่ต้องปฏิบัติตามกฎหมายภาษี เช่น การยื่นแบบภาษีเงินได้และการจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม รวมถึงการชำระภาษีดังกล่าว หากมีลักษณะตามเงื่อนไขที่ต้องเสียภาษีที่กำหนดในประมวลรัษฎากร

(5) ความมีผลผูกพันและความบังคับใช้ได้ของธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์

ในกรณีที่เจ้าของหรือผู้ให้บริการเว็บไซต์/แอปพลิเคชันนั้นต้องมีข้อตกลง ข้อสัญญา หรือนิติกรรมต่างๆ กับผู้ใช้งานเว็บไซต์/แอปพลิเคชัน เช่น การซื้อขายสินค้า หรือการใช้บริการต่างๆ การตกลงยอมรับ ข้อกำหนดและเงื่อนไขการใช้เว็บไซต์/แอปพลิเคชัน การให้ความยินยอมตาม นโยบายความเป็นส่วนตัว การให้ชิงโชคของรางวัลต่างๆ นั้น หากได้ดำเนินการตามหลักเกณฑ์และเงื่อนไขที่พระราชบัญญัติธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์กำหนด ไม่ว่า สัญญา ข้อตกลง หรือนิติกรรมดังกล่าวกล่าวย่อมมีผลผูกพันและบังคับใช้ได้กับคู่สัญญาเสมือนได้มีการเข้าทำสัญญากับตามวิธีปกติเลย