สัญญาประนีประนอมยอมความ

สัญญาประนีประนอมยอมความ หรือบันทึกข้อตกลงประนีประนอมยอมความ คือสัญญาซึ่งมีคู่สัญญา 2 ฝ่าย (เช่น คู่พิพาท คู่ความ) อันได้แก่ ผู้รับสัญญา (เช่น ผู้เสียหาย โจทก์) ฝ่ายหนึ่ง และผู้ให้สัญญา (เช่น ผู้กระทำความเสียหาย ผู้กระทำความผิด จำเลย) อีกฝ่ายหนึ่ง ตกลงกันระงับข้อพิพาทระหว่างกันโดยการผ่อนผันให้แก่กัน ซึ่งส่งผลให้สิทธิเรียกร้องตามข้อพิพาทเดิมระงับสิ้นไปและเกิดเป็นสิทธิเรียกร้องใหม่ตามที่คู่สัญญาได้ตกลงผ่อนผันและประนอมให้แก่กันในสัญญาประนีประนอมยอมความ

โดยข้อพิพาทอาจแบ่งได้เป็น 3 ประเภท ดังต่อไปนี้

• ข้อพิพาททางแพ่ง คือ ข้อพิพาทที่เกิดจากการกระทำความผิดทางแพ่ง เช่น การปฏิบัติผิดสัญญา ไม่ยอมชำระหนี้ การผิดนัดชำระหนี้ การกระทำละเมิด กระทำการให้เกิดความเสียหายหรือบาดเจ็บ
• ข้อพิพาททางอาญา คือ ข้อพิพาทที่เกิดจากการกระทำความผิดทางอาญาซึ่งมีโทษตามกฎหมาย เช่น การกระทำความผิดฐานหมิ่นประมาท ยักยอกทรัพย์ ทำให้เสียทรัพย์
• ข้อพิพาททางแพ่งเกี่ยวเนื่องคดีอาญา เช่น กระทำการให้เกิดความเสียหายหรือบาดเจ็บทางแพ่งซึ่งเป็นความผิดทางอาญาด้วย

โดยในการทำสัญญาประนีประนอมยอมความนั้น ยังสามารถแบ่งได้เป็น 2 ลักษณะ คือ

(ก) การประนีประนอมยอมความนอกศาล คือ การที่คู่สัญญา (เช่น คู่พิพาท) ตกลงกันทำสัญญาประนีประนอมยอมความกันนอกกระบวนพิจารณาคดีของศาล (เช่น ก่อนการฟ้องข้อพิพาทเป็นคดีต่อศาล หรือหลังจากศาลมีคำพิพากษา) ในกรณีเช่นนี้ คู่สัญญาสามารถตกลงการระงับข้อพิพาทได้ ไม่ว่าข้อพิพาทนั้นจะเกิดขึ้นแล้ว ณ ขณะทำสัญญาประนีประนอมยอมความ หรือจะเป็นข้อพิพาทในอนาคตที่ยังไม่เกิดขึ้นก็ได้

อย่างไรก็ดี หากคู่สัญญาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งได้ปฏิบัติผิดข้อตกลงในสัญญาประนีประนอมยอมความนั้น คู่สัญญาอีกฝ่ายหนึ่งต้องไปดำเนินการฟ้องร้องต่อศาล เพื่อดำเนินการบังคับคดีตามข้อตกลงในสัญญาต่อไป

(ข) การประนีประนอมยอมความในศาล คือ การที่คู่สัญญา (เช่น โจทก์และจำเลย) ตกลงกันทำสัญญาประนีประนอมยอมความกันในระหว่างกระบวนพิจารณาคดีของศาล ซึ่งมีศาลรับรู้ถึงข้อตกลงตามสัญญาประนีประนอมยอมความ (เช่น ตั้งแต่ศาลรับคำฟ้อง ไกล่เกลี่ย สืบพยาน หรือกระบวนการใดๆ ก่อนที่ศาลจะมีคำพิพากษา) ในกรณีเช่นนี้ คู่สัญญาจะสามารถตกลงการระงับข้อพิพาทได้เฉพาะข้อพิพาทที่เกิดขึ้นแล้ว และที่เป็นประเด็นแห่งคดีที่ฟ้องเท่านั้น โดยหากคู่สัญญาสามารถตกลงกันได้จนเป็นที่พอใจแล้ว ศาลก็จะพิพากษาไปตามที่คู่สัญญาได้ตกลงกันนั้นตามสัญญาประนีประนอมยอมความ หรือที่เรียกว่า ศาลพิพากษาตามยอม และ

เมื่อคู่สัญญาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง (เช่น จำเลย) ได้ปฏิบัติผิดข้อตกลงในสัญญาประนีประนอมยอมความนั้น คู่สัญญาอีกฝ่ายหนึ่งสามารถร้องขอให้ศาลบังคับคดีตามข้อตกลงในสัญญาประนีประนอมยอมความได้เลย โดยไม่ต้องฟ้องเป็นคดีใหม่อีกรอบ

นอกจากนี้ คู่ความ (เช่น โจทก์) ยังมีสิทธิได้รับค่าขึ้นศาล (เช่น ค่าธรรมเนียมศาล) คืนตามที่ศาลเห็นสมควร ทั้งนี้ ตามระเบียบว่าด้วยการคืนค่าขึ้นศาล

การที่กฎหมายยอมรับให้มีการประนีประนอมยอมความ ไม่ว่าในศาลหรือนอกศาล เนื่องจาก การประนีประนอมยอมความเป็นการระงับข้อพิพาทที่สะดวก รวดเร็ว และประหยัดทรัพยากร (เช่น เวลา ค่าใช้จ่าย และการดำเนินการ) ในขณะที่คู่สัญญาต่างก็ยังได้รับความเป็นธรรมและได้รับการชดเชยจนเป็นที่พอใจ ตามข้อตกลงในสัญญาประนีประนอมยอมความที่ตนเป็นผู้ตกลงยอมรับนั้นเอง

การนำไปใช้

ในการจัดทำ สัญญาประนีประนอมยอมความ ผู้จัดทำ ไม่ว่าจะเป็นตัวคู่สัญญาเองหรือตัวแทน ควรมีข้อพิจารณา ดังต่อไปนี้

ผู้จัดทำควรระบุรายละเอียดและข้อความสำคัญในสัญญาประนีประนอมยอมความ โดยละเอียดและครบถ้วน เช่น

• รายละเอียดของคู่สัญญา เช่น ชื่อ ที่อยู่ เพื่อการอ้างอิงที่ถูกต้อง
• รายละเอียดของคดี กรณีประนีประนอมยอมความในศาล เช่น หมายเลขคดีดำ ข้อหาหรือฐานความผิดที่ฟ้อง วันที่ฟ้อง ศาลที่รับคำฟ้อง
• รายละเอียดข้อพิพาทระหว่างคู่สัญญา เช่น การกระทำผิดสัญญา การผิดนัดชำระหนี้ การทำละเมิด การกระทำความเสียหาย หรือการกระทำความผิดอาญาที่เป็นเหตุแห่งข้อพิพาท
• รายละเอียดข้อตกลงที่คู่สัญญาได้ตกลงประนีประนอมกันเรียบร้อยแล้ว เช่น การดำเนินการแก้ไขเยียวยา การชำระเงินค่าเสียหาย จำนวนเงิน และกำหนดระยะเวลาการชำระเงิน การเยียวยาชดใช้ต่างๆ
• รายละเอียดข้อตกลงอื่นๆ (ถ้ามี) เช่น หลักประกันในการปฏิบัติตามสัญญา (เช่น ทรัพย์สิน หรือการค้ำประกัน) เงื่อนไขการยอมความ

เมื่อคู่สัญญาเจรจาตกลงการประนีประนอมยอมความจนเป็นที่พอใจของทั้ง 2 ฝ่ายแล้ว ให้ผู้จัดทำระบุรายละเอียดและข้อความสำคัญในสัญญาครบถ้วน และจัดทำสัญญาประนีประนอมยอมความเป็นลายลักษณ์อักษรและให้คู่สัญญาหรือตัวแทนผู้มีอำนาจ ลงนามในสัญญาดังกล่าวให้เรียบร้อย ทั้งนี้ เนื่องจากกฎหมายกำหนดให้สัญญาประนีประนอมยอมความต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อฝ่ายที่ต้องรับผิดเป็นสำคัญจึงจะสามารถฟ้องร้องบังคับคดีกันได้ และ

• ในกรณีการประนีประนอมยอมความนอกศาล ผู้จัดทำอาจจัดทำคู่ฉบับของสัญญาอย่างน้อย 2 ฉบับ เพื่อให้คู่สัญญาแต่ละฝ่ายเก็บไว้อ้างอิงเป็นหลักฐานได้ฝ่ายละ 1 ฉบับ
• ในกรณีการประนีประนอมยอมความในศาล ให้คู่ความแจ้งต่อศาลเพื่อให้ศาลดำเนินการตามกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งต่อไป (เช่น การช่วยไกล่เกลี่ย ตรวจสอบข้อตกลง และการพิพากษาไปตามข้อตกลงในสัญญาประนีประนอมยอมความ)
  
  

ข้อพิจารณา

การเจรจาหรือข้อตกลงใดๆ ที่คู่สัญญาได้บรรลุในการประนีประนอมยอมความควรจะต้องนำมาระบุในสัญญาประนีประนอมยอมความให้เป็นลายลักษณ์อักษรทั้งสิ้น เพื่อมั่นใจว่าจะมีการปฏิบัติตามข้อตกลงนั้น และได้รับการชดใช้เยียวยาจนเป็นที่พอใจและครบถ้วน

ในการเข้าทำสัญญาประนีประนอมยอมความ ย่อมทำให้สิทธิเรียกร้องและความรับผิดเดิมที่เป็นเหตุแห่งข้อพิพาท (เช่น หนี้ ความผิด) ระงับสิ้นสุดลงและก่อสิทธิเรียกร้องและความรับผิดใหม่ตามที่ได้ตกลงกันในสัญญาประนีประนอมยอมความ ดังนั้น คู่สัญญาต้องมั่นใจว่าสิทธิเรียกร้องและความรับผิดใหม่ตามที่ได้ตกลงกันเป็นที่พอใจและครอบคลุมความเสียหายใดๆ อย่างครบถ้วนแล้ว คู่สัญญาจะไม่สามารถกลับไปอ้างสิทธิเรียกร้องและความรับผิดเดิมที่ระงับไปแล้ว

สิทธิเรียกร้องใหม่ที่เกิดขึ้นตามสัญญาประนีประนอมยอมความมีกำหนดอายุความ 10 ปี ไม่ว่าสิทธิเรียกร้องเดิมจะมีกำหนดอายุความเท่าใด โดยอายุความตามสิทธิเรียกร้องเดิมย่อมสะดุดหยุดลง

ข้อพิพาททางอาญาที่เกิดจากการกระทำความผิดต่อแผ่นดิน (เช่น ทำร้ายร่างกาย ลักทรัพย์ ฉ้อโกงประชาชน) เป็นความผิดที่ไม่สามารถยอมความกันได้ แม้มีการทำสัญญาประนีประนอมยอมความกัน ก็ไม่ทำให้ความผิดอาญาดังกล่าวระงับไป เนื่องจากถือว่าเป็นข้อตกลงที่ขัดต่อกฎหมายเกี่ยวกับความสงบเรียบร้อย เจ้าพนักงานมีหน้าที่ต้องดำเนินการตามกระบวนการทางกฎหมายต่อไป แต่ความรับผิดทางแพ่งที่เกิดจากการกระทำความผิดดังกล่าว (เช่น การชดใช้ค่าเสียหาย) ย่อมสามารถตกลงประนีประนอมยอมความกันได้

กรณีการประนีประนอมยอมความในศาล การแต่งตั้งทนายหรือมอบอำนาจให้ทนายความดำเนินการ เจรจาและตกลงประนีประนอมยอมความแทนคู่ความนั้น เนื่องจากเป็น กระบวนพิจารณาไปในทางจำหน่ายสิทธิของคู่ความ คู่ความจะต้องระบุไว้ในหนังสือแต่งตั้งทนาย หรือหนังสือมอบอำนาจไว้อย่างชัดแจ้งว่า ทนายความมีอำนาจประนีประนอมยอมความแทนคู่ความได้

เช่นเดียวกับสัญญาอื่นๆ สัญญาประนีประนอมยอมความย่อมอยู่ภายใต้หลักกฎหมายนิติกรรมสัญญาทั่วไป กรณีดังกล่าว ดังต่อไปนี้ ย่อมอาจส่งผลต่อความสมบูรณ์ของสัญญาประนีประนอมยอมความ

• การแสดงเจตนาเข้าทำสัญญานั้นเกิดจากการถูกบังคับข่มขู่ ถูกหลอกลวงให้เข้าใจผิด
• ข้อตกลงนั้นมีวัตถุประสงค์หรือการชำระหนี้ที่ขัดต่อกฎหมาย ขัดต่อความสงบเรียบร้อย หรือศีลธรรมอันดีของประชาชน หรือพ้นวิสัยที่จะสามารถปฏิบัติได้
• ผู้ลงนามเข้าทำสัญญาเป็นผู้ไม่มี/บกพร่องความสามารถในการเข้าทำนิติกรรม (เช่น ผู้เยาว์) หรือผู้ที่ไม่มีอำนาจดำเนินการแทน
  
  

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง

• กฎหมายสัญญาประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ กรณีการประนีประนอมยอมความนอกศาล
• ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง กรณีการประนีประนอมยอมความในศาล

ความช่วยเหลือจากทนายความ

คุณสามารถเลือกที่จะปรึกษาทนายความได้ในกรณีที่คุณต้องการความช่วยเหลือ

ทนายความสามารถช่วยคุณได้โดยทำการตอบคำถามของคุณหรือให้ความช่วยเหลือในกระบวนการต่าง ๆ จะมีการเสนอตัวเลือกดังกล่าวไว้ให้คุณในตอนท้ายของเอกสาร

แก้ไขแบบฟอร์มได้อย่างไร

คุณกรอกแบบสอบถามสำหรับป้อนข้อมูลแล้วจะเห็นได้ว่าระบบของเราจะค่อย ๆ สร้างเอกสารขึ้นเองโดยอัตโนมัติตามคำตอบที่คุณกรอกเข้าไป

ในตอนสุดท้าย คุณจะได้รับเอกสารในรูปแบบ Word และ PDF คุณสามารถแก้ไขและนำเอกสารไปใช้อีกได้