İş Sözleşmesi

İş sözleşmesi nedir?

İş sözleşmesi işçinin işverene bağımlı olarak iş görmeyi üstlendiği, işverenin de bu iş görme karşılığında ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. İş sözleşmesinin belirli süreli-belirsiz süreli, kısmi zamanlı-tam zamanlı şeklinde türleri bulunmaktadır.

Belirli süreli iş sözleşmesi ile belirsiz süreli iş sözleşmesi arasındaki farklar nelerdir?

İş sözleşmesi belirli veya belirsiz süreli yapılır. İş ilişkisi eğer bir süreye bağlı olarak yapılmamışsa bu sözleşme belirsiz süreli sayılır. İş sözleşmesinin, belirli bir işin tamamlanması gibi objektif koşullara bağlı, belirli bir süre sonunda sona eren veya belli tarihler aralığında olması halinde ise belirli süreli iş sözleşmesinden bahsedilir.

Tam zamanlı iş sözleşmesi ile kısmi zamanlı iş sözleşmesi arasındaki farklar nelerdir?

Bir iş sözleşmesinde işçinin haftada 45 saat çalışacağı belirtilmiş veya hiçbir belirleme yapılmamışsa bu sözleşme tam zamanlı olarak kabul edilmektedir.

Bir işçinin normal haftalık çalışma süresinin, işyerinde aynı veya benzeri işte tam zamanlı çalışan işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme, kısmi zamanlı iş sözleşmesidir. İşyerinde böyle bir işçi bulunmadığı takdirde, o işkolunda şartlara uygun işyerinde aynı veya benzer işi üstlenen tam zamanlı iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçi bu karşılaştırmada esas alınmaktadır.

İş sözleşmesinin hizmet alım sözleşmesinden farkları nelerdir?

Yüklenicinin hizmet alım sözleşmesi kapsamında iş görmesini, işçininkinden ayıran temel farklılıklar, yüklenicinin hizmet alım sözleşmesi kapsamında çalışma sonucundan sorumlu olması ve işçinin iş sözleşmesi kapsamında işverene olan bağımlılık unsurudur. İşçiden farklı olarak yüklenici, iş görme neticesinde ortaya çıkan sonuçtan sorumludur.

Bağımlılık işverene işçiye yönelik talimat ve emir verme yetkisi tanımakta ve bununla kalmayıp bir de işçinin bu talimatlara, emirlere uyup uymadığını kontrol etme yetkisi vermektedir.

İş sözleşmesinde işçi bizzat yapmakla ile yükümlüyken; hizmet alım sözleşmesinde ise, yüklenicinin işi bir başkasına yaptırması mümkündür.

Eğer bir yükleniciden hizmet alınması isteniyorsa bu sözleşme yerine Hizmet Alım Sözleşmesi kullanılmalıdır.

İş sözleşmesi yapmak zorunlu mudur?

Hayır, istisnalar haricinde, iş sözleşmesinin düzenlenmesine dair yazılı sözleşme yapma zorunluluğu yoktur, sözlü olarak da iş sözleşmesinin kurulabileceği belirtilmektedir. Bununla beraber, gelecekte bir uyuşmazlık çıkması halinde ispat kolaylığı sağlaması açısından yazılı iş sözleşmesi yapmak önemlidir.

Ayrıca, iş sözleşmesinin yazılı yapılması gereken durumlar da mevcuttur. 1 yıl ve daha uzun süreli iş sözleşmelerinde yazılılık şartı aranmaktadır. Yine birçok işçinin bir araya gelerek oluşturduğu takım ile imzalanan takım sözleşmesi, çıraklık sözleşmesi, deneme süresi olan iş sözleşmeleri ve Basın İş Kanunu uyarınca gazetecilerin iş sözleşmeleri, yazılı yapılmak zorundadır.

İş sözleşmesinde hangi hususlar düzenlenmelidir?

İş sözleşmesinde aşağıdaki konuların düzenlenmesi gerekir:

İşçi: Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan bireylere işçi denir.

İşveren: İşçi istihdam eden yani çalıştıran bireyler veya organizasyonlara işveren denilmektedir.

İşçi tarafından yapılacak iş: İş ile kastedilen işçi tarafından bir işin yapılması anlamına gelmektedir. İş; bedenen yapılacak bir iş olabileceği gibi fikren çalışma gerektirecek bir iş de olabilecektir.

Ücret ve ödeme: İşçi tarafından yapılacak iş karşılığında işveren tarafından işçiye ödenecek ücretin ve nasıl ödeneceğinin belirlenmesi gerekir. Ücret kamu kurumlarınca belirlenen asgari (duruma göre aylık, günlük veya saatlik) ücretten az olamaz.

Yukarıdakiler haricinde, bu iş sözleşmesi, işçinin çalışırken ticari sır veya gizli bilgi alması durumunda, iş ilişkinin sona ermesinden sonra bu gizli bilgilerin korunmasını sağlamaya yardımcı olur. Sözleşmeye ayrıca işçinin belli bir süre, belli bir yerde, belli bir iş kolunda çalışmamasına yönelik rekabet yasağına ilişkin düzenlemeler eklenerek belge daha da kişiselleştirilebilir.

Rekabet yasağı ne demektir?

Rekabet yasağı, işçinin, işveren ile aynı veya benzer konuda iş yapmaması, çalışmaması, faaliyet göstermemesi, bir diğer ifadeyle rekabet etmemesi için getirilen yasağa denilmektedir. İşçinin iş sözleşmesi sona erdikten sonra işvereniyle rekabet etmemesi, iş sözleşmesine konulan rekabet yasağı ile sağlanabilir.

Rekabet yasağının geçerli olabilmesi için bazı şartların sağlanması gerekir. Buna göre öncelikle bir rekabet yasağı konulabilmesi için iş ilişkisinin, işçiye müşteri çevresi veya üretim sırları ya da işverenin yaptığı işler hakkında bilgi edinme imkânı sağlaması ve aynı zamanda bu bilgilerin kullanılmasının, işverenin önemli bir zararına sebep olacak nitelikte olması gerekir.

İkinci olarak ise rekabet yasağının işçinin ekonomik geleceğini ciddi anlamda kötü hale getirmeyecek biçimde yer, zaman ve işlerin türü bakımından sınırlandırılması gerekir. Ayrıca rekabet yasağı süresi iki yılı aşamaz.

İş sözleşmesinde hangi hususlar düzenlenemez?

İşçi tarafından yapılan işin karşılığının ekonomik yani parasal olması ve işin ahlaka ve hukuk kurallarına aykırı olmaması gerekmektedir. Dolayısıyla işçiye para verilmeksizin işçinin çalıştırılacağının veya işçiye banka soygunu yaptırılacağının düzenlenmesi mümkün değildir.

İş sözleşmesini kimler imzalayabilir ve hangi iş konularında imzalanabilir?

Genel olarak işçilere yönelik yaş şartları bulunmaktadır. 14 yaşını tamamlamamış çocuk işçi çalıştırılması yasaktır.

• 14 yaşını tamamlamış ancak 15 yaşını tamamlamamış ve zorunlu ilköğretimini tamamlamış çocuk işçiler, hafif işlerde çalıştırılabilir. Örneğin, meyve, sebze, çiçek toplama işleri; kümes hayvanları besiciliğinde yardımcı işler ve ipek böcekçiliği işleri; esnaf ve sanatkarların yanında satış işleri; büro hizmetlerine yardımcı işler; gazete, dergi dağıtımı ve satımı işleri; fırın, pastane, manav gibi yerlerde komi ve satış elemanı olarak yapılan işler, spor tesislerinde yardımcı işler ve çiçek satışı hafif işlerdendir.
• 15 yaşını tamamlamış ancak 18 yaşını tamamlamamış genç işçiler ise daha geniş bir iş yelpazesinde çalışabilirler. Örneğin, bu aralıktaki gençler, meyve ve sebze konserveciliği, kurutmacılığı, çay, sirke, kuruyemiş, turşu, salça, reçel, marmelat, meyve ve sebze suları imalatı işleri; kasap yardımcılığı; küçükbaş hayvan besiciliği; süs eşyası, düğme, tarak, resim, ayna, çerçeve, cam ve emsali eşya imalatı işleri; torbalama, fıçılama, istifleme ve benzeri işler gibi daha farklı iş kollarında da çalışabilirler.
• Bununla beraber 18 yaşından küçük işçiler, alkol, sigara ve bağımlılığa yol açan maddelerin üretimi ve toptan satış işleri; aşırı sıcak ve soğuk ortamda çalışma gerektiren işler; parlayıcı, patlayıcı, zararlı ve tehlikeli maddelerler ilgili işler; gürültü ve/veya titreşimin yüksek olduğu ortamlarda yapılan işler (örneğin maden işleri); para taşıma işleri ve sağlığa zararlı veya radyoaktif maddeler ile yapılan işlerde çalıştırılamazlar.

Çocuk ve genç işçilerin hangi alanlarda çalışıp çalışamayacakları Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'ten tespit edilebilebilir.

İşverenler bakımından ise farklı şartlara yer verilmiştir. Buna göre, çocuk ve genç işçileri;

• Çocuklara karşı işlenmiş suçlardan hüküm giyen,
• Yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş olan,

işveren veya işveren vekilleri çalıştıramazlar.

14 yaşını tamamlamamış çocuk işçi çalıştırılması yasaktır. Bu sebeple 14 yaşını tamamlamamış çocuklar, iş sözleşmesi imzalayamazlar.

İş sözleşmesi hazırlandıktan sonra neler yapılmalıdır?

Doldurulan iş sözleşmesi dikkatlice kontrol edildikten sonra iki nüsha olarak çıktısı alınmalı ve imzalanmalıdır. İmzalandıktan sonra nüshalardan biri işçi diğeri ise işveren tarafından saklanmalıdır.

İş sözleşmesine ilişkin damga vergisinin, bankalar, vergi daireleri veya internet vergi dairesi üzerinden ödenmesi gerekir.

İş sözleşmesine hangi belgeler eklenmelidir?

İş sözleşmesine, işçinin göreceği işlere ilişkin tanımlama ve detay bilgiler, işçinin kimlik fotokopileri, varsa işçiden alınan kişisel veri rıza formu, diploma, sertifikalar ve sağlık raporları gibi belgeler eklenebilir. Eğer sözleşmeyi akdeden işveren şirket, dernek, vakıf gibi organizasyonsa, bu sözleşmeye organizasyon adına sözleşmeyi imzalayan yetkili kişinin yetkisini gösteren imza sirküleri eklenebilir.

İş sözleşmesinin noterde onaylatılması gerekir mi?

Hayır, noterde onaylatma zorunluluğu yoktur. Bununla beraber işçi ve işveren dilerlerse noter harcını ödeyerek sözleşmeyi onaylatabilir. Bununla beraber iş sözleşmelerinin noterde onaylatılmasına uygulamada pek rastlanmamaktadır.

Sözleşmenin noterde onaylatılması, işçi ve işverenin gelecekte bu sözleşmenin kendisi tarafından imzalanmadığını iddia etmesini önler. Çünkü noter onayı, söz konusu imzanın, imza atana ait olduğunu noterin onaylamasına dair bir işlemdir. Dolayısıyla noter aracılığıyla işçi ve işverenin sözleşmeyi kendilerinin imzalandığı ispatlanmış olur.

İkinci olarak ise sözleşmenin noterde onaylatılması; işçi ve işverenin gelecekte aslında sözleşmeyi imzalamak istemediğini iddia etmesini önlemeye yardımcıdır. Çünkü gerçekte sözleşmeyi imzalamak istemeyen bir kişinin bunu en geç noterin huzurunda onaylama işlemi yapılırken notere bildirmesi beklenir. Böylece noter onayı, sözleşmenin şekline, imzalara ve yapılışına ilişkin çıkabilecek uyuşmazlıkları önlemiş olur.

İş sözleşmesi imzalandıktan sonra yapılması gereken masraflar nelerdir?

İş sözleşmesine ilişkin damga vergisinin, bankalar, vergi daireleri veya internet vergi dairesi üzerinden ödenmesi gerekir.

İş sözleşmesinin yasal dayanağı nedir?

4857 sayılı İş Kanunu'nun genel hükümleri ve özellikle 8. ve 31. maddeleri arasında iş sözleşmesine ilişkin düzenlemeler yer almaktadır.

Örnek nasıl değiştirilir?

Bir form dolduruyorsunuz. Siz formdaki soruları yanıtladıkça, belge gözlerinizin önünde düzenleniyor.

Her şey tamamlandığında, belge size Word ve PDF formatlarında gönderilir. Belgeyi değiştirebilir ve yeniden kullanabilirsiniz.