Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite

Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite to dokument, składany do sądu okręgowego, w którym wnioskodawca prosi sąd o pozbawienie zdolności do czynności prawnych (np. zaciągania zobowiązań, w tym zawierania umów) krewnego lub małżonka, który nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. W razie złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite sąd nie może orzec ubezwłasnowolnienia częściowego - jeśli więc krewny lub małżonek nie spełnia przesłanek do ubezwłasnowolnienia całkowitego tj. jest w stanie kierować swoim postępowaniem, ale z powodu różnych zaburzeń potrzebuje pomocy innej osoby do załatwiania niektórych, bardziej złożonych spraw, wówczas należy wystąpić z wnioskiem o ubezwłasnowolnienie częściowe.

Ubezwłasnowolnienie całkowite to najbardziej drastyczna forma ingerencji w strefę dóbr osobistych człowieka i jego praw, polegająca na pozbawieniu czynności prawnych człowieka. Oznacza to niemożność nabywania praw w drodze czynności prawnych i zaciągania zobowiązań we własnym imieniu i na własny rachunek (np. zawierania umów). Nie oznacza to ograniczenia możliwości bycia podmiotem praw i obowiązków, lecz dotyczy sposobu ich nabywania. Sąd dokonuje ubezwłasnowolnienia jedynie tych osób, które nie są w stanie kierować swym postępowaniem, wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii. Celem ubezwłasnowolnienia jest ochrona interesów osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, a nie innych osób.

Kosekwencje ubezwłasnowolnienia całkowitego:

Dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie sąd ustanawia opiekuna. Nie dotyczy to jednak osób, które pozostają jeszcze pod władzą rodzicielską. W takim wypadku funkcję opiekuna pełni rodzic. Konsekwencją takiej regulacji jest obowiązek przesłania odpisu prawomocnego postanowienia sądowi opiekuńczemu, przez sąd okręgowy orzekający o ubezwłasnowolnieniu całkowitym. Sąd opiekuńczy wszczyna wówczas z urzędu postępowanie o ustanowienie opieki.

Czynność prawna osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie, która dokona jej samodzielnie (np. zawrze umowę) będzie nieważna. Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie może jedynie samodzielnie dokonywać czynności w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego, takich jak bieżące zakupy, korzystanie z drobnych usług itd., chyba że pociąga to za sobą rażące pokrzywdzenie osoby, niezdolnej do czynności prawnej.

Co do zasady, każdy człowiek nabywa ograniczoną zdolność do czynności prawnych po ukończeniu 13 lat, natomiast pełną zdolność do czynności prawnych z chwilą uzyskania pełnoletności - 18 lat. Wobec tego, nie jest możliwe ubezwłasnowolnienie całkowite osoby, która nie osiągnęła jeszcze 13 roku życia, gdyż taka osoba nie posiada jeszcze żadnej zdolności do czynności prawnych.

Jak korzystać z dokumentu?

Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite można złożyć do sądu, gdy:

• osoba ubezwłasnowalniana ma co najmniej 13 lat;
• osoba ubezwłasnowalniana nie potrafi kierować własnym postępowaniem;
• niemożność kierowania własnym postępowaniem jest spowodowana zaburzeniami psychicznymi (m.in.: chorobą psychiczną, niedorozwojem umysłowym oraz pijaństwem, narkomanią itd.).
  
  

Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite powinien odpowiadać warunkom pisma procesowego (art. 126 KPC), a także zawierać dodatkowe elementy, wskazane w postanowieniach szczególnych KPC:

• oznaczenie sądu okręgowego, do którego wniosek zostanie złożony;
• oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresów wnioskodawcy i uczestnika;
• numery PESEL lub NIP wnioskodawcy i uczestnika;
• (jeśli dotyczy) numer KRS wnioskodawcy;
• dokładne określenie żądania;
• przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie;
• wskazanie świadków, biegłych lub dowodów;
• zaproponowanie doradcy tymczasowego dla osoby ubezwłasnowalnianej;
• podpis wnioskodawcy;
• odpis wniosku;
• załączniki (odpisy aktów stanu cywilnego, świadectwo lekarskie, wydane przez lekarza psychiatrę, opinia psychologa, zaświadczenie poradni przeciwalkoholowej, zaświadczenie poradni leczenia uzależnień itd.).

Wniosek w o ubezwłasnowolnienie może złożyć: żona lub mąż osoby ubezwłasnowalnianej, krewny osoby ubezwłasnowalnianej w linii prostej (np. matka, ojciec, dziadek, babcia, syn, córka), rodzeństwo (siostra lub brat), przedstawiciel ustawowy osoby ubezwłasnowalnianej, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka lub prokurator. Wniosek o ubezwłasnowolnienie może złożyć także osoba, która ma być ubezwłasnowolniona (uchw. SN z 28 września 2016 r., III CZP 38/16) - jest to jednakże w doktrynie nadal kwestia sporna.

Wnioskodawca to osoba, która składa wniosek do sądu o ubezwłasnowolnienie całkowite swojego krewnego, żony/męża lub podopiecznego.

Uczestnik to osoba ubezwłasnowalniana, która bedzie przesluchiwana w obecności biegłych lekarzy (m.in. psychologów, psychiatrów i neurologów), na okoliczność konieczności jej ubezwłasnowolnienia.

Wniosek wymaga formy pisemnej, a więc należy wydrukować w trzech egzemplarzach i odręcznie podpisać. Załączniki również powinny być dołączone w trzech egzemplarzach. Do wniosku należy dołączyć świadectwo lekarskie, wydane przez lekarza psychiatrę o stanie psychicznym osoby ubezwłasnowalnianej, alternatywnie opinię psychologa o stopniu niepełnosprawności umysłowej tej osoby. W razie pijaństwa, należy również dołączyć zaświadczenie poradni przeciwalkoholowej, a w razie narkomanii - zaświadczenie poradni leczenia uzależnień. Przed złożeniem wniosku do sądu należy wnieść opłatę sądową w wysokości 100 zł.

Wniosek wniesiony za pośrednictwem systemu teleinformatycznego opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

Wniosek należy złożyć do sądu okręgowego, który znajduje się najbliżej miejsca zamieszkania osoby ubezwłasnowalnianej, a w braku miejsca zamieszkania – miejsce jej pobytu. Wniosek rozstrzyga sąd okręgowy, w składzie trzech sędziów. W trakcie postępowania sąd wysłuchuje osobę ubezwłasnowalnianą w obecności biegłego psychologa oraz - w zależności od stanu zdrowia osoby, która ma być wysłuchana - biegłego lekarza psychiatry lub neurologa oraz przeprowadza pozostałe dowody. Sąd może umieścić osobę, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, w zakładzie leczniczym pod obserwację, jak również zobowiązać osoby, pozostające we wspólnocie domowej z osobą ubezwłasnowalnianą, do złożenia wykazu majątku, należącego do tej osoby. Ubezwłasnowolnienie następuje po uprawomocnieniu się postanowienia, wydanego przez Sąd Okręgowy.

Kto zgłosił wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie, podlega karze grzywny (Art. 545 § 4 KPC).

Podstawa prawna:

Podstawę prawną ubezwłasnowolnienia całkowitego stanowi art. 13 § 1 Kodeksu Cywilnego.

Postępowanie sądowe dotyczące ubezwłasnowolnienia wynika z art. 544 i nast. Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Wysokość opłaty sądowej od wniosku wynika z art. 23 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Jak edytować wzór:

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.