Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite

Co to jest wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite?

Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite to dokument, składany do sądu okręgowego, w którym wnioskodawca prosi sąd o pozbawienie zdolności do czynności prawnych (np. zaciągania zobowiązań, w tym zawierania umów) krewnego lub małżonka, który nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Sąd dokonuje ubezwłasnowolnienia jedynie tych osób, które nie są w stanie kierować swym postępowaniem wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii.

Celem ubezwłasnowolnienia jest ochrona interesów osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, a nie innych osób.

W razie złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite sąd nie może orzec ubezwłasnowolnienia częściowego.

Jakie są różne rodzaje wniosku o ubezwłasnowolnienie?

Wyróżnia się:

• wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite - jest on składany do sądu, gdy krewny, którego wniosek dotyczy, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Jest to najbardziej drastyczna forma ingerencji w strefę dóbr osobistych człowieka i jego praw, polegająca na pozbawieniu czynności prawnych człowieka. Oznacza to niemożność nabywania praw w drodze czynności prawnych i zaciągania zobowiązań we własnym imieniu i na własny rachunek (np. zawierania umów). Nie oznacza to ograniczenia możliwości bycia podmiotem praw i obowiązków, lecz dotyczy sposobu ich nabywania;
• wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe - jest on składany do sądu, gdy krewny nie spełnia przesłanek do ubezwłasnowolnienia całkowitego tj. jest w stanie kierować swoim postępowaniem, ale z powodu różnych zaburzeń potrzebuje pomocy innej osoby do załatwiania niektórych, bardziej złożonych spraw.

Czy spisanie wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite jest obowiązkowe?

Tak. Sporządzenie na piśmie wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite jest obowiązkowe wówczas, gdy osoba, której wniosek dotyczy nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Celem wniosku jest ochrona interesów osoby, która ma być ubezwłasnowolniona.

Kim jest wnioskodawca?

Wnioskodawca to osoba, która składa wniosek do sądu o ubezwłasnowolnienie całkowite swojego krewnego, żony/męża lub podopiecznego.

Kim jest uczestnik?

Uczestnik to osoba ubezwłasnowalniana, która będzie przesłuchiwana w obecności biegłych lekarzy (m.in. psychologów, psychiatrów i neurologów), na okoliczność konieczności jej ubezwłasnowolnienia, to jest ustalenia, że nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.

Uczestnik to osoba, która:

• ma co najmniej 13 lat;
• nie potrafi kierować własnym postępowaniem;
• niemożność kierowania własnym postępowaniem jest spowodowana zaburzeniami psychicznymi (m.in.: chorobą psychiczną, niedorozwojem umysłowym oraz pijaństwem, narkomanią itd.).

Kto może sporządzić wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite?

Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite może sporządzić:

• żona lub mąż osoby ubezwłasnowalnianej;
• krewny osoby ubezwłasnowalnianej w linii prostej (np. matka, ojciec, dziadek, babcia, syn, córka);
• rodzeństwo (siostra lub brat);
• przedstawiciel ustawowy osoby ubezwłasnowalnianej;
• Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka lub prokurator;
• osoba, która ma być ubezwłasnowolniona.

Co należy zrobić po sporządzeniu wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite?

Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite wymaga formy pisemnej, a więc należy go wydrukować w 3 egzemplarzach i odręcznie podpisać. Załączniki również powinny być dołączone w 3 egzemplarzach. Wniosek wniesiony za pośrednictwem systemu teleinformatycznego opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

Przed złożeniem wniosku do sądu należy wnieść opłatę sądową w wysokości 100 zł.

Wniosek należy złożyć do sądu okręgowego, który znajduje się najbliżej miejsca zamieszkania osoby ubezwłasnowalnianej, a w braku miejsca zamieszkania – sąd okręgowy znajdujący się najbliżej miejsca jej pobytu.

Co należy dołączyć do wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite?

Do wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite należy dołączyć:

• świadectwo lekarskie, wydane przez lekarza psychiatrę o stanie psychicznym osoby ubezwłasnowalnianej;
• alternatywnie opinię psychologa o stopniu niepełnosprawności umysłowej tej osoby;
• (w razie pijaństwa) zaświadczenie poradni przeciwalkoholowej;
• (w razie narkomanii) zaświadczenie poradni leczenia uzależnień;
• dowód wniesienia opłaty sądowej od wniosku (100 zł);
• 2 odpisy wniosku (kopie).

Czy wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite sporządza się w formie aktu notarialnego?

Nie. Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite sporządza się w formie pisemnej albo elektronicznej (z kwalifikowanym podpisem elektronicznym).

Oznacza to, że wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite nie wymaga dla swojej ważności formy aktu notarialnego.

Jakie koszty wiąża się z finalizacją wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite?

Koszt wniesienia wniosku do sądu o ubezwłasnowolnienie całkowite to konieczność poniesienia opłaty sądowej w wysokości 100 zł.

Jak wygląda przebieg postępowania sądowego w sprawie ubezwłasnowolnienia całkowitego?

Wniosek rozstrzyga sąd okręgowy, w składzie 3 sędziów. W trakcie postępowania sąd wysłuchuje osobę ubezwłasnowalnianą w obecności biegłego psychologa oraz - w zależności od stanu zdrowia osoby, która ma być wysłuchana - biegłego lekarza psychiatry lub neurologa oraz przeprowadza pozostałe dowody.

Sąd może umieścić osobę, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, w zakładzie leczniczym pod obserwację, jak również zobowiązać osoby, pozostające we wspólnocie domowej z osobą ubezwłasnowalnianą, do złożenia wykazu majątku, należącego do tej osoby.

Ubezwłasnowolnienie następuje po uprawomocnieniu się postanowienia, wydanego przez Sąd Okręgowy.

Jakie są kosekwencje ubezwłasnowolnienia całkowitego?

Gdy sąd okręgowy uzna, że ubezwłasnowolnienie całkowite jest konieczne, ustanowi opiekuna dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie. Nie dotyczy to jednak osób, które pozostają jeszcze pod władzą rodzicielską, bo funkcję opiekuna pełni wówczas rodzic.

Czynność prawna osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie, która dokona jej samodzielnie (np. zawrze umowę) będzie nieważna. Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie może jedynie samodzielnie dokonywać czynności w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego, takich jak bieżące zakupy, korzystanie z drobnych usług itd., chyba że pociąga to za sobą jej rażące pokrzywdzenie.

Jakie są kary za złożenie wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite w złej wierze lub lekkomyślnie?

Wnioskodawca, który zgłosił wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie, podlega karze grzywny.

Co zawiera wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite?

Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite powinien zawierać:

• oznaczenie sądu okręgowego, do którego zostanie złożony;
• oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresów wnioskodawcy i uczestnika;
• numery PESEL lub NIP wnioskodawcy i uczestnika;
• (jeśli dotyczy) numer KRS wnioskodawcy;
• dokładne określenie żądania;
• przytoczenie okoliczności faktycznych, uzasadniających żądanie;
• wskazanie świadków, biegłych lub innych dowodów;
• zaproponowanie doradcy tymczasowego dla osoby ubezwłasnowalnianej;
• podpis wnioskodawcy.

Jakie przepisy mają zastosowanie do wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite?

Podstawę prawną ubezwłasnowolnienia całkowitego stanowi art. 13 § 1 Kodeksu Cywilnego.

Postępowanie sądowe dotyczące ubezwłasnowolnienia wynika z art. 544 i nast. Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Wysokość opłaty sądowej od wniosku wynika z art. 23 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Kara za wniesienie wniosku o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie wynika z art. 545 § 4 Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Możliwość złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie przez osobę, która ma być ubezwłasnowolniona wynika z uchw. SN z 28 września 2016 r., III CZP 38/16 - jest to jednakże w doktrynie nadal kwestia sporna.

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.