Umowa o pracę na okres próbny

Co to jest umowa o pracę na okres próbny?

W ramach umowy o pracę na okres próbny pracownik zobowiązuje się wykonywać pracę na rzecz pracodawcy, przez z góry określony czas, najwyżej 3 miesiące, w celu sprawdzenia umiejętności i kwalifikacje na danym stanowisku. Po zakończeniu umowy o pracę na okres próbny, jeśli obie strony chcą kontynuować zatrudnienie, zawierają umowę o pracę na czas określony lub nieokreślony. Praca na okres próbny jest wykonywana w miejscu i w czasie wskazanym przez pracodawcę. W ramach umowy o pracę na okres próbny pracownik podporządkowuje się poleceniom pracodawcy, a pracodawca płaci pracownikowi wynagrodzenie oraz dostarcza pracy do wykonania, której przebieg pracodawca nadzoruje. W umowie o pracę na okres próbny zostaną określone prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika.

Szczegółowe informacje na temat organizacji pracy zawiera się w Regulaminie Pracy oraz Regulaminie Wynagradzania.

Jakie są różne rodzaje umowy o pracę?

Wyróżniamy następujące rodzaje umowy o pracę:

• umowa o pracę na okres próbny: praca trwa przez określony z góry okres próbny, po upływie którego pracownik i pracodawca podejmują decyzję, czy chcą zawrzeć umowę o pracę na czas określony albo na czas nieokreślony;
• umowa o pracę na czas nieokreślony: praca trwa do momentu jej wypowiedzenia albo przejścia pracownika na emeryturę (umowa o pracę na czas nieokreślony);
• umowa o pracę na czas określony: praca trwa przez okres czasu, na jaki została zawarta (umowa o pracę na czas określony);
• umowa o pracę zdalną: umowa, która będzie wykonywana poza siedzibą pracodawcy, w ustalonym przez strony miejscu (np. miejscu zamieszkania pracownika), przy wykorzystaniu środków bezpośredniego
  porozumiewania się na odległość (wideokonferencje, e-mail itd.) - praca zdalna zastąpiła dotychczasową telepracę;
• umowa o pracę z młodocianym: pracownikiem jest osoba nie mająca jeszcze 18 lat. Pracodawca zawiera umowę o pracę z młodocianym w celu przygotowania zawodowego albo w celu wykonywania pracy lekkiej.

Jakie są różnice pomiędzy umową o pracę na okres próbny a zwykłą umową o pracę?

Zarówno umowa o pracę na okres próbny, jak i umowa o pracę na czas nieokreślony oraz umowa o pracę na czas określony, mają na celu zatrudnienie pracownika. Umowa o pracę na okres próbny to odrębna umowa, która może poprzedzać zawarcie umowy o pracę. Ma ona na celu sprawdzanie umiejętności i przydatności pracownika na dane stanowisko. Natomiast właściwa umowa o pracę ma na celu wykonywanie pracy przez pracownika, którego kwalifikacje i przydatność na danym stanowisku nie budzą wątpliwości.

Umowa o pracę na okres próbny różni się od właściwej umowy o pracę następującymi cechami:

• okresem trwania umowy: umowa na okres próbny może być zawarta na: 1 miesiąc, 2 miesiące albo 3 miesiące, natomiast właściwa umowa o pracę może być zawarta zarówno na czas określony, jak i na czas nieokreślony;
• okresami wypowiedzenia: w zależności od długości trwania umowy na okres próbny, okresy wypowiedzenia wynoszą: 3 dni, tydzień, dwa tygodnie, natomiast okresy wypowiedzenia właściwej umowy o pracę wynoszą: 2 tygodnie, 1 miesiąc albo 3 miesiące.
• wysokość wynagrodzenia: strony mogą przewidzieć inne wynagrodzenie dla umowy o pracę, niż to jakie pracownik otrzymywał w ramach umowy o pracę na okres próbny, pod warunkiem, że nie jest niższe niż wynagrodzenie minimalne;
• wymiar czasu pracy: strony mogą w umowie o pracę ustanowić inny wymiar czasu pracy, niż występował w umowie o pracę na okres próbny np. umowa na okres próbny może być zawarta w wymiarze pełnego etatu, a właściwa umowa o pracę może być zawarta w niepełnym wymiarze czasu pracy (lub odwrotnie);
• powierzone mienie: wraz z zawarciem umowy o pracę, pracodawca może postanowić powierzyć pracownikowi dodatkowe mienie, zaplecze organizacyjne do wykonywania pracy np. samochód służbowy, kartę do prywatnego zakładu opieki zdrowotnej, kartę Benefit umożliwiającą pracownikowi skorzystanie z rozrywki sportowej po zakończeniu pracy itd.

Jaka jest różnica pomiędzy umową o pracę na okres próbny, umową zlecenie, umową o dzieło a umową o świadczenie usług?

Zarówno umowa o pracę na okres próbny, umowa zlecenie, umowa o dzieło, jak i umowa o świadczenie usług mają na celu wykonanie jakiejś pracy przez jedną stronę umowy dla drugiej, za wynagrodzeniem.

Główna różnica polega na tym, że w ramach umowy o pracę na okres próbny pracownik wykonuje polecenia pracodawcy w celu wypróbowania danego rodzaju pracy, na podstawie instrukcji pracodawcy, w miejscu i w czasie wskazanym przez pracodawcę, pod nadzorem pracodawcy (stosunek podporządkowania). Umowa zlecenie, umowa o dzieło oraz umowa o świadczenie usług to umowy, w ramach których również wykonywane są określone czynności dla drugiej strony umowy za wynagrodzeniem, ale sposób ich wykonywania obiera sam wykonujący te czynności, a nie zlecający ich wykonanie. Umowa zlecenie to wykonywanie powtarzających się i stosunkowo prostych czynności, których rezultat (efekt) jest mniej ważny - zapłata wynagrodzenia nastąpi niezależnie od tego, czy czynności zostaną wykonane w czasie wskazanym w umowie, czy nie np. rozdawanie ulotek branżowych, nauka pływania itd. Umowa o dzieło polega na wykonaniu (a więc osiągnięciu rezultatu) dzieła, które ma charakter samoistny i kreatywny, co odróżnia się od innych rezultatów pracy np. wykonanie rzeźby, stworzenie strony internetowej itd. Umowa o świadczenie usług to wykonywanie powtarzających się usług, często są to usługi handlowe między przedsiębiorcami np. budownictwo, szkolenia, doradztwo itd.

Czy sporządzenie umowy o pracę na okres próbny jest obowiązkowe?

Tak. Pisemna umowa o pracę na okres próbny potwierdza wzajemne uprawnienia i obowiązki stron. Jeśli jednakże pracodawca nie zawarłby z pracownikiem umowy na piśmie, powinien on, przed dopuszczeniem pracownika do wykonywania pracy, potwierdzić najważniejsze warunki pracy na piśmie.

Pracodawca, który nie potwierdza na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy - podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Co to jest minimalne wynagrodzenie?

Minimalne wynagrodzenie za pracę jest regulowane przez rząd co roku odpowiednimi przepisami i obowiązuje w całym kraju. W razie ustalenia niższej kwoty za wykonywanie pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, pracownik może żądać od pracodawcy wyrównania do wysokości minimalnego wynagrodzenia.

Minimalne miesięczne wynagrodzenie za pracę od 1 lipca 2024 r. wynosi 4300 zł brutto. Minimalna stawka godzinowa od 1 lipca 2024 r. wynosi 28,10 zł brutto.

Jakie są wymogi zawarcia umowy o pracę na okres próbny?

Zanim pracodawca dopuści nowego pracownika do pracy musi spełnić następujące wymogi:

• uzyskać orzeczenie lekarskie od lekarza medycyny pracy, stwierdzające brak przeciwwskazań pracownika do pracy na określonym stanowisku - koszt badania pokrywa pracodawca;
• pracownik musi odbyć szkolenie BHP - koszt szkolenia pokrywa pracodawca.

Kto może zawrzeć umowę o pracę na okres próbny?

Umowę o pracę na okres próbny zawiera pracodawca z pracownikiem:

• pracodawcą może być każdy podmiot, zarówno osoba fizyczna (prywatna), jak i podmiot zorganizowany (np. przedsiębiorca indywidualny, spółka handlowa, stowarzyszenie, fundacja, podmiot publiczny itd.);
• pracownikiem może być jedynie osoba fizyczna (prywatna), która osiągnęła pełnoletność (ukończyła 18 lat), a w niektórych sytuacjach również osoba młodsza, za zgodą rodzica.

Kto nie może zawrzeć umowy o pracę na okres próbny?

Pracownikiem nie może być osoba, która ma mniej niż 15 lat. Pracownik który nie jest jeszcze pełnoletni powinien posiadać zgodę rodzica.

Praca osób, które nie ukończyły 15 lat jest zakazana - wyjątek stanowi działalności kulturalna, artystyczna, sportowa i reklamowa, w której wyjątkowo można dopuścić do pracy dziecko, które nie ukończyło jeszcze 15 roku życia.

Jaki jest okres trwania umowy o pracę na okres próbny?

Umowa o pracę na okres próbny nie powinna przekraczać:

• 1 miesiąca - w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony, krótszy niż 6 miesięcy;
• 2 miesięcy - w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony, wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy;
• 3 miesięcy - w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony, wynoszący co najmniej 1 rok albo na czas nieokreślony.

Umowę przedłuża się o czas urlopu, a także o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli wystąpią takie nieobecności.

Strony mogą jednokrotnie wydłużyć w umowie o pracę na okres próbny okresy, nie więcej jednak niż o 1 miesiąc, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy. Ponowne zawarcie tej umowy z tym samym pracownikiem jest dopuszczalne, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy.

Co należy zrobić po sporządzeniu umowy o pracę na okres próbny?

Umowa o pracę na okres próbny powinna być zawarta na piśmie w 2 egzemplarzach. Każda ze stron uzyska jeden egzemplarz umowy, podpisany odręcznie przez obie strony.

Pracodawca powinien otrzymać orzeczenie lekarskie, stwierdzające brak przeciwwskazań pracownika do pracy na określonym stanowisku - w tym celu pracownik powinien udać się do lekarza medycyny pracy (koszt wizyty lekarskiej pokrywa pracodawca). Następnie pracodawca powinien zorganizować dla pracownika szkolenie z zasad BHP.

W przypadku gdy pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy i zatrudnia co najmniej 50 pracowników warunki wynagradzania powinny być przez niego określone w Regulaminie Wynagradzania, natomiast wszelkie zasady, dotyczące organizacji i porządku w procesie pracy w firmie oraz związane z tym prawa i obowiązki pracowników i pracodawcy, pracodawca powinien zawrzeć w Regulaminie Pracy. Po ustaniu umowy o pracę na okres próbny, strony mogą zawrzeć umowę o pracę na czas określony albo na czas określony.

Czy konieczne jest notarialne poświadczenie umowy o pracę na okres próbny?

Nie. Umowę o pracę na okres próbny sporządza się na piśmie. Oznacza to, że forma aktu notarialnego nie jest wymagana dla ważności tej umowy.

Jakie są koszty sporządzenia umowy o pracę na okres próbny?

Zawarcie umowy o pracę na okres próbny generuje obowiązek pokrycia kosztów:

• wizyty pracownika u lekarza medycyny pracy - który wyda orzeczenie lekarskie, stwierdzające brak przeciwwskazań pracownika do pracy na określonym stanowisku;
• szkolenia pracownika z zasad BHP.

Ponadto, pracodawca zacznie ponosić koszty zatrudnienia w wyniku wykonywania przez pracownika pracy (składki na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, podatki).

Jak wygląda wypłata wynagrodzenia w ramach umowy o pracę na okres próbny?

Każdy pracodawca płaci pracownikowi:

• wynagrodzenie zasadnicze za wykonaną pracę;
• (ewentualnie) dodatkowe składniki wynagrodzenia (premie, prowizje, dodatki itd.);
• składki na ubezpieczenia społeczne (ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe);
• składki na ubezpieczenie zdrowotne;
• fundusz świadczeń socjalnych (jeśli zatrudnia więcej niż 50 pracowników);
• podatek dochodowy.

Minimalna wysokość wynagrodzenia zasadniczego brutto nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę ogłaszane co roku przez rząd, które w II połowie 2024 r. wynosi 4300 zł. Minimalna stawka godzinowa w II połowie 2024 r. stanowi: 28,10 zł brutto.

Wynagrodzenie netto to kwota, którą pracownik otrzyma po opłaceniu przez pracodawcę ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego i podatków. Wynagrodzenie zasadnicze płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu, nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następującego miesiąca kalendarzowego:

• przelewem bankowym na konto, wskazane przez pracownika

lub

• gotówką (jeśli pracownik wystąpił z wnioskiem do pracodawcy).

W jaki sposób można rozwiązać umowę przed upływem okresu próbnego?

Umowę o pracę na okres próbny można rozwiązać, przed upływem okresu próbnego, w następujący sposób:

• za wypowiedzeniem przez pracownika albo przez pracodawcę - okresy wypowiedzenia wynoszą:
  • 3 dni, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni;
  • 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;
  • 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące;
• w ramach porozumienia stron;
• w ramach natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę (potocznie: zwolnienie dyscyplinarne);
• w ramach natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika.

Szczegółowe informacje na temat rozwiązania umowy o pracę przez pracownika można znaleźć w przewodniku prawnym na temat: "Jak zakończyć umowę o pracę z pracodawcą?".

Co nastąpi po upływie okresu próbnego?

Umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się w dniu wskazanym w treści tej umowy, czyli z upływem czasu, na jaki ją zawarto. Pod koniec okresu próbnego, obie strony powinny się wspólnie rozmówić, czy mają ochotę kontynuować współpracę.

Jeśli pracodawca:

• wyrazi chęć dalszego zatrudnienia pracownika, po upływie okresu próbnego - powinien zaproponować pracownikowi, zatrudnionemu na okres próbny, zawarcie umowy o pracę na czas określony albo umowy o pracę na czas nieokreślony;
• nie chce kontynuować współpracy z pracownikiem - nie wymaga się sporządzania ani wypowiedzenia, ani żadnego innego dokumentu, formalizującego zakończenie okresu próbnego. Wystarczy wówczas w jakiejkolwiek formie podziękować pracownikowi za poświęcony dla firmy czas, podczas okresu próbnego.

Podobnie pracownik zatrudniony na okres próbny, jeśli uzna, że nie chce kontynuować współpracy z pracodawcą, mimo uzyskanej od pracodawcy propozycji dalszej współpracy, wystarczy że w jakiejkolwiek formie podziękuje pracodawcy za zaufanie, którym pracodawca go obdarzył, zatrudniając pracownika na okres próbny. Zatrudnienie na okres próbny wlicza się pracownikowi do stażu pracy.

Jednakże, jeśli pracodawca dopuści pracownika do pracy, po upływie okresu próbnego, wówczas można przyjąć, że strony zawarły kolejną umowę o pracę. Przyjmuje się, że zostaje zawarta umowa o pracę na czas nieokreślony, jeżeli strony wyraźnie lub w sposób dorozumiany nie postanowiły, że zawierają kolejną umowę na okres próbny, umowę o pracę na czas określony albo umowę o pracę na czas wykonania określonej pracy.

Co powinna zawierać umowa o pracę na okres próbny?

Umowa o pracę na okres próbny powinna zawierać w szczególności:

• określenie stron umowy;
• termin rozpoczęcia pracy;
• czas na jaki umowa o pracę na okres próbny została zawarta;
• (ewentualnie) postanowienie o przedłużeniu umowy o czas urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika;
• (ewentualnie) okres, na który strony mają zamiar zawrzeć umowę o pracę na czas określony;
• rodzaj wykonywanej pracy;
• miejsce wykonywania pracy;
• wysokość wynagrodzenia;
• wymiar czasu pracy (pełny etat lub niepełny etat);
• system czasu pracy (tzn. ilość godzin pracy dziennej i tygodniowej);
• podpisy stron.

Dodatkowo można również zawrzeć w umowie:

• klauzulę o zakazie konkurencji: pracownik nie będzie mógł wykonywać podobnych czynności, jakie wykonuje dla pracodawcy, wobec innych, konkurencyjnych firm;
• klauzulę o obowiązku zachowania poufności: pracownik zachowa w tajemnicy czynności i wiadomości, z którymi zapoznał się podczas wykonywania pracy;
• klauzulę o ochronie mienia powierzonego: mienie pracodawcy, które udostępnia pracownikowi w celu wykonywania pracy np. komputer, telefon służbowy, samochód itd.;
• klauzulę o zakazie publicznych oświadczeń prasowych: pracownik nie może wypowiadać się w prasie na tematy dotyczące interesów pracodawcy.

Jakie przepisy mają zastosowanie do umowy o pracę na okres próbny?

Przepisy dotyczące zawierania umowy o pracę na okres próbny są uregulowane w art. 25 i następne Kodeksu Pracy.

Stawka miesięcznego wynagrodzenia za pracę w 2024 r. wynika z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r.

Niniejsza umowa o pracę na okres próbny uwzględnia zmiany Kodeksu Pracy, obowiązujące od 7 kwietnia 2023 r., dotyczące pracy zdalnej, w szczególności wprowadzając możliwość pracy hybrydowej oraz okazjonalnej pracy zdalnej.

Niniejsza umowa o pracę na okres próbny uwzględnia wymagania dyrektywy unijnej Dz. Urz. UE L z 2019 r. Nr 186, s. 105 (zwana: dyrektywa 2019/1152/UE).

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.