Umowa o dzieło

Co to jest umowa o dzieło?

Umowa o dzieło to dokument, w ramach którego jedna strona (wykonawca) podejmuje się wykonania oznaczonego w niej dzieła, za co przysługuje wynagrodzenie, a druga strona (zamawiający) ma obowiązek odebrać dzieło i zapłacić cenę. Jest to umowa rezultatu, co oznacza, że uznaje się ją za wykonaną z chwilą osiągnięcia ustalonego w umowie rezultatu. Od umowy o dzieło nie odprowadza się składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe), ani ubezpieczenie zdrowotne, co jest szczególnie atrakcyjne dla zamawiającego wykonanie dzieła - odprowadzają oni jedynie podatek. Wykonawca dzieła nie może być podporządkowany poleceniom zamawiającego wykonanie dzieła, powinien więc mieć swobodę dotyczącą np. miejsca, czasu, sposobu wykonywania dzieła.

Jakie są różne rodzaje umowy o dzieło?

Wyróżniamy następujące rodzaje umowy o dzieło:

• umowa o dzieło na wykonanie jednorazowego dzieła np. wykonanie jednej konkretnej rzeźby;
• umowa o dzieło na wykonywanie wielorazowych dzieł np. wykonywanie fotografii każdego wydarzenia publicznego urzędu miasta;

Jaki jest najpopularniejszy rodzaj umowy o dzieło?

Najpopularniejszym rodzajem umowy o dzieło jest umowa o dzieło na wykonanie jednorazowo konretnego dzieła. Dzieje się tak dlatego, że zwykle strony zawierające umowę umawiają się na realizację wskazanego w umowie konkretnego dzieła np. pomalowania ścian budynku na kolor niebieski, wykonania rzeźby, stworzenia strony internetowej, wykonania fotografii ślubnych itd.

Jakie są różne rodzaje umów o współpracy?

Istnieją 3 różne rodzaje podobnych umów, nazywane potocznie umowami śmieciowymi. Są to: umowa o dzieło, umowa zlecenie oraz umowa o świadczenie usług. Wszystkie 3 umowy mają na celu wykonanie jakiejś czynności (nazywanej odpowiednio: dziełem, zleceniem i usługą) za wynagrodzeniem, przy wykonywaniu której istnieje dowolność sposobu, czasu i miejsca ich wykonywania, brak nadzoru oraz brak podporządkowania instrukcjom zamawiającego.

Różnica polega na tym, że:

• umowa o dzieło to wykonanie określonego dzieła, które musi być ukończone, aby otrzymać wynagrodzenie - w ramach tej umowy najważniejsze jest osiągnięcie konkretnego rezultatu np. pomalowanie ścian budynku na kolor niebieski (dopiero zakończenie malowania wszystkich ścian wygeneruje obowiązek zapłaty wynagrodzenia), wykonanie rzeźby (dopiero ukończenie rzeżby a nie jej tworzenie spowoduje zapłatę wynagrodzenia), stworzenie strony internetowej (dopiero zakończenie wykonania strony internetowej spowoduje wypłatę wynagrodzenia), wykonanie fotografii ślubnych (dopiero wykonanie tych fotografii w albumie spowoduje wypłatę wynagrodzenia) itd. Od wykonania umowy o dzieło nie odprowadza się żadnych składek na ubezpieczenia społeczne, ani ubezpieczenie zdrowotne - oznacza to, że zamawiający wykonanie dzieła odprowadza jedynie podatek od wynagrodzenia za wykonanie dzieła;
• umowa zlecenie to wykonywanie określonych, powtarzających się i w miare prostych czynności dla drugiej strony umowy, za wynagrodzeniem, na przykład: rozdawanie ulotek branżowych, korekta książek, przeprowadzanie ankiet telefonicznych itd. (wynagrodzenie jest płatne w umówionych odstępach czasu np. co miesiąc, bez względu na to, czy cel umowy został wykonany w danym okresie czasu, a więc czy rozdano wszystkie wydrukowane ulotki, skończono korekty określonej liczby książek w danym miesiącu, przeprowadzono określoną liczbę ankiet telefonicznych itd.). Zleceniodawca odprowadza od wynagrodzenia skladki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, zdrowotne oraz podatek, a ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne;
• umowa o świadczenie usług to wykonywanie określonych usług (zwykle usług handlowych między przedsiębiorcami) na przykład: budowniczych, hydraulicznych, sprzątania, ogrodnictwa, coachingu, szkoleń, doradztwa, usług informatycznych itd. Zwykle to osoba/podmiot wykonujący usługę odprowadza składki na ubezpieczenia oraz podatek od globalnego dochodu ze swojej działalności - nie zajmuje się tym podmiot zlecający wykonanie usługi (chyba że jest to pracodawca, który zlecił swojemu pracownikowi wykonanie usługi - wówczas pracodawca odprowadza wszystkie składki od tej usługi).

W przeciwieństwie do umowy zlecenie i umowy o świadczenie usług, umowa o dzieło nie może być zawierana zamiennie z umową zlecenie lub umową o świadczenie usług, gdyż umowy te nie są tak samo oskładkowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Więcej informacji na temat porównania 3 rodzajów umów cywilnoprawnych zawiera przewodnik prawny pod tytułem: Umowa o pracę czy umowa śmieciowa?

Jaka jest różnica pomiędzy umową o dzieło a umową o pracę?

Zarówno umowa o dzieło, jak i umowa o pracę mają na celu wykonanie jakiejś pracy (nazywanej odpowiednio: dziełem oraz pracą) za wynagrodzeniem, a ponadto:

• w ramach umowy o dzieło wykonawca wykonuje konkretne dzieło dla drugiej strony umowy, za wynagrodzeniem, przy wykonywaniu której ma dowolność sposobu, czasu i miejsca ich wykonywania, nie jest nadzorowany, ani podporzadkowany instrukcjom zamawiającego. Umowa o dzieło nie ma tak rygorystycznych wymagań dotyczących czasu pracy, urlopów wypoczynkowych, przepisów Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (BHP), zasad rozwiązania umowy, tak jak umowa o pracę. Ponadto nie ma obowiązku odprowadza żadnych składek na ubezpieczenia społeczne ani składek na ubezpieczenie zdrowotne - zamawiający dzieło płaci jedynie podatek;
• w ramach umowy o pracę pracownik wykonuje polecenia pracodawcy, na podstawie jego instrukcji, w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę, pod nadzorem pracodawcy (stosunek podporządkowania). W przeciwieństwie do umowy o dzieło, umowa o pracę przewiduje rygorystyczne wymagania, dotyczące czasu pracy, urlopów wypoczynkowych, przepisów Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (BHP), zasad rozwiązania umowy. Ponadto odprowadza się od niej obowiązkowo wszystkie 4 składki na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe, jak też ubezpieczenie zdrowotne oraz podatek.

Więcej informacji można znaleźć w przewodniku prawnym pod tytułem: Umowa o pracę czy umowa śmieciowa?

Czy sporządzenie umowy o dzieło jest obowiązkowe?

Nie. Spisanie umowy o dzieło nie jest obowiązkowe - strony mogą umówić się w zakresie wykonywania dzieła również w formie ustnej, dokumentowej czy elektronicznej.

Pisemna umowa potwierdza wzajemne zobowiązania stron i może być pomocna w razie potencjalnego sporu stron. Może również stanowić dowód przed sądem.

Co to jest dzieło?

Dzieło to wytwór pracy wykonawcy dzieła. Powinno ono mieć byt samoistny, obiektywnie osiągalny i pewny. Nie powinno być uznane za dzieło coś, co nie odróżnia się w żaden sposób od innych występujących na danym rynku rezultatów pracy. Dzieło powinno być wyrazem kreatywności i umiejętności autora.

Wykonanie dzieła najczęściej polega na:

• wytworzeniu rzeczy;
• zmianie rzeczy już istniejącej;
• naprawieniu rzeczy;
• przerobieniu rzeczy;
• uzupełnieniu albo rozbudowie rzeczy;
• połączeniu rzeczy z innymi rzeczami;
• dodaniu części składowych.

Wykonawca umowy o dzieło musi mieć pełną, niczym nieograniczoną swobodę w wykonaniu dzieła oraz posiadać szczególne cechy i uzdolnienia. Dziełem może być np. pomalowanie ścian budynku na kolor niebieski, wykonanie rzeźby, stworzenie strony internetowej, wykonanie fotografii ślubnych itd.

Kto może zawrzeć umowę o dzieło?

Umowa o dzieło jest zawierana pomiędzy wykonawcą dzieła i zamawiającym dzieło, którymi mogą być każde osoby lub podmioty, zarówno osoby fizyczne (prywatne), jak i podmioty zorganizowane (np. przedsiębiorca indywidualny, spółka handlowa, stowarzyszenie, fundacja, instytucja publiczna itd.):

• wykonawca dzieła to podmiot, osoba lub instytucja, która wykonuje dzieło na rzecz zamawiającego;
• zamawiający dzieło to podmiot, osoba lub instytucja, dla której wykonywane jest o dzieło.

Jaki jest czas trwania umowy o dzieło?

Strony zwykle nie ustalają daty końcowej wykonania dzieła, gdyż jest to trudne do ustalenia, biorąc pod uwagę wytwórczy charakter dzieła. Mogą umówić się wstępnie na konkretny okres czasu, ale zakończenie wykonania dzieła ma miejsce w dniu, w którym dzieło jest ukończone.

Co należy zrobić po sporządzeniu umowy o dzieło?

Zawarcie umowy o dzieło nie wymaga dla swojej ważności żadnej specyficznej formy, co oznacza, że według wyboru stron można ją zawrzeć:

• w formie dokumentowej: forma dowolna, z której wynika kim są strony i czego dotyczy dokument np. wysyłka umowy e-mailem - zaleca się aby druga strona odpowiedziała na e-maila, że wyraża zgodę na zawarcie otrzymanej umowy (żadne inne podpisy nie są więc wymagane, wystarczy wysyłka i potwierdzenie drugiej strony);
• w formie pisemnej: wystarczy złożenie odręcznych podpisów stron na 2 egzemplarzach wydrukowanej umowy;
• w formie elektronicznej: każda ze stron umowy powinna złożyć na niej swój kwalifikowany podpis elektroniczny;
• w formie pisemnej z datą pewną: strony składają swoje podpisy w obecność urzędnika lub notariusza, który potwierdza swoim podpisem, że umowa została zawarta w dniu, w którym strony przybyły do urzędu;
• w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym: strony składają swoje podpisy w obecności urzędnika lub notariusza, który potwierdza swoim podpisem, że złożyli oni podpisy w jego obecności;
• w formie aktu notarialnego: notariusz sporządzi akt notarialny zawierający treść umowy w obecności obu stron.

Mimo braku obowiązkowej formy, zaleca się sporządzić umowę o dzieło w formie pisemnej, w 2 egzemplarzach, które każda strona powinna odręcznie podpisać. Strony uzyskają po 1 egzemplarzu podpisanej umowy, który należy zachować w dokumentacji. Zawarcie umowy w formie pisemnej ma walor dowodowy i lepiej chroni interesy stron.

Po zawarciu umowy o dzieło zamawiający wykonanie dzieła ma obowiązek wysłania zgłoszenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na druku ZUS RUD, w którym powinien wpisać informację o stronach umowy o dzieło oraz szczegółach umowy: przedmiotu umowy i okresu, na jaki ją zawarto - ma to na celu kontrolę zasadności zawarcia umowy o dzieło (preferencyjnej w zakresie oskładkowania). Wniosek można wysłać pocztą bądź złożyć za pośrednictwem konta PUE ZUS.

Czego nie należy robić w razie sporządzenia umowy o dzieło?

Zabronione jest zawieranie umowy o dzieło w zastępstwie umowy o pracę albo w zastępstwie innej umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenie, umowy o świadczenie usług). Niestety, wbrew zakazowi, dochodzi czasem do sytuacji, gdy umowa o dzieło jest nadużywana i wykorzystywana w zastępstwie tych umów, gdyż warunki zatrudnienia w ramach umowy o dzieło są korzystniejsze (tańsze) dla zamawiającego wykonanie dzieła. Takie sytuacje stanowią obchodzenie prawa - działają na szkodę wykonawcy dzieła. W ramach umowy o dzieło nie odprowadza się żadnych składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe) i zdrowotne, brak wynagrodzenia podczas urlopów, brak nadgodzin itd.

W sytuacji obejścia prawa czyli zawarcia umowy o dzieło, gdy stosunek ten odpowiada wszystkim cechom umowy o pracę (tj.: podporządkowanie pracownika poleceniom i instrukcjom pracodawcy, wykonywanie pracy w miejscu i w czasie wskazanym przez pracodawcę, pod nadzorem pracodawcy) - umowa o dzieło może zostać przekwalifikowana przez sąd w umowę o pracę z inicjatywy pracownika albo z inicjatywy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Istnieje bowiem domniemanie stosunku pracy. Dotyczy to również przekwalifikowania w umowę zlecenie lub umowę o świadczenie usług.

Konsekwencje przekwalifikowania umowy o dzieło w umowę o pracę są kosztowne dla przedsiębiorcy i skutkują karami pieniężnymi oraz koniecznością zapłaty zaległych płatności pracownikowi (np. ekwiwalentu za urlopy wypoczynkowe, dodatku do wynagrodzenia za wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych lub godzinach nocnych) oraz Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (np. konieczność opłacenia wszystkich nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne za okres ostatnich 5 lat dla wszystkich pracowników, będących w podobnej sytuacji) - może to się równać upadłości przedsiębiorcy.

Więcej na temat porównania umowy o pracę i umowy o dzieło zawiera przewodnik prawny.

Czy konieczne jest sporządzenie umowy o dzieło przez notariusza?

Nie. Nie ma obowiązku sporządzenia umowy o dzieło w konkretnej formie. Oznacza to, że forma aktu notarialnego nie jest wymagana dla ważności umowy o dzieło.

Jakie koszty wiążą się z finalizacją umowy o dzieło?

Brak kosztów finalizacji umowy o dzieło. Nie wymaga się formy notarialnej - brak kosztów taksy notarialnej. Brak również opłat rejestracyjnych.

Jak można rozwiązać umowę o dzieło?

Umowa o dzieło może zostać rozwiązana:

• za wypowiedzeniem: w każdym czasie i z jakichkolwiek przyczyn, po upływie okresów wypowiedzenia, chyba że treść umowy o dzieło przewiduje w tym względzie ograniczenia. Okres wypowiedzenia to czas, który musi upłynąć od dnia zakomunikowania chęci rozwiązania umowy (wręczenia wypowiedzenia), do dnia, w którym umowa ulega rozwiązaniu. Długość okresów wypowiedzenia powinna wynikać z treści umowy o dzieło;
• na mocy porozumienia stron, czyli w ramach konsensusu;
• na drodze sądowej.

Jeśli zakończenie umowy o dzieło nastąpiło przed ukończeniem dzieła, zamawiający powinien zapłacić wykonawcy wynagrodzenie, odliczając to, co wykonawca dzieła zaoszczędził z powodu jego niedokończenia.

Co powinna zawierać umowa o dzieło?

Umowa o dzieło powinna zawierać następujące postanowienia tj.:

• oznaczenie stron umowy;
• określenie przedmiotu umowy;
• określenie okresu wykonania dzieła (jeśli jest możliwy do określenia);
• kwotę wynagrodzenia;
• podpisy stron.

Ponadto, umowa o dzieło może zawierać dodatkowe klauzule zabezpieczające:

• klauzula o karze umownej za opóźnienie w wykonaniu dzieła przez Wykonawcę (jeśli konkretna data była możliwa do ustalenia);
• klauzula o możliwości odstąpienia od umowy;
• klauzula o możliwości dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych, w razie znacznego opóźnienia;
• zaliczka na wydatki związane z realizacją dzieła;
• odsetki za opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia;
• klauzula o możliwości odstąpienia od umowy w razie nieprawidłowości oświadczeń Wykonawcy;
• klauzula o przeniesieniu praw autorskich;
• klauzula dotycząca dochodzenia roszczeń wynikających z naruszenia praw autorskich przez osoby trzecie;
• klauzula o odpowiedzialności za nieprawidłowe wykonanie umowy;
• klauzula o polubownym rozstrzyganiu sporów (czyli nakaz próby rozwiązania powstałych między stronami sporów w pierwszej kolejności w trybie polubownego załatwienia sprawy, przed właściwym sądem polubownym, a dopiero w razie niepowodzenia tej polubownej próby, strony będą mogły zwrócić się do sądu).

Jakie przepisy mają zastosowanie do umowy o dzieło?

Umowa o dzieło jest uregulowana w art. 627 i nast. Kodeksu Cywilnego.

Druk ZUS RUD zgłoszenia umowy o dzieło do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest zawarty w załączniku nr 24 do rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 20 grudnia 2020 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów.

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.