Umowa z nianią

Co to jest umowa z nianią?

Umowa z nianią to dokument, w ramach którego rodzice dziecka w wieku od 20 tygodni do 3 lat, zobowiązują się powierzyć niani swoje dziecko pod opiekę, a niania zobowiązuje się tę opiekę zapewniać za wynagrodzeniem. Niniejsza umowa korzysta z przywileju w postaci współfinansowania części składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne niani przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), zamiast przez rodziców.

Zawarcie umowy z nianią nie ogranicza w żaden sposób władzy rodzicielskiej rodziców nad dzieckiem, co oznacza, że wszelkie decyzje, dotyczące dziecka, są nadal podejmowane przez rodziców.

Niania wypełnia swoją misję z poszanowaniem zdania rodziców, mając zawsze na względzie dobro dziecka.

Jakie są rodzaje umowy z nianią?

Istnieją dwa rodzaje umów z nianią:

• umowa uaktywniająca z nianią (niniejsza umowa) - jest to umowa o świadczenie usług przez nianię. W ramach tej umowy część składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne niani współfinansuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), co obniża rodzicom koszty zatrudnienia niani;
• umowa o pracę na czas nieokreślony z nianią - w ramach tej umowy to rodzice ponoszą wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne niani;
• umowa o pracę na czas określony z nianią - w ramach tej umowy to rodzice ponoszą wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne niani.

Jaka jest różnica pomiędzy umową z nianią a umową o pracę?

Zarówno umowa uaktywniająca z nianią, jak i umowa o pracę na czas nieokreślony z nianią oraz umowa o pracę na czas określony z nianią mają na celu sprawowanie opieki nad dzieckiem przez nianię, za wynagrodzeniem.

Podstawową różnicą tych 2 umów jest model organizacji pracy osoby sprawującej opiekę nad dzieckiem:

• w razie umowy uaktywniającej (niniejsza umowa) nianią jest niezależny i profesjonalny usługodawca (niania), brak jest hierarchii, podporządkowania, a strony umowy powinny się traktować jak wzajemni, równorzędni partnerzy, dażący się wzajemnym zaufaniem. Ponadto, część składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, które powinny były być płacone przez rodziców, współfinansuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), co obniża rodzicom koszty zatrudnienia niani. Nie przysługuje żaden płatny urlop, ani wolne dni w święta.
• w razie umowy o pracę z nianią, rodzice zawierają umowę z pracownikiem - nianią, która podlega ich kierownictwu i subordynacji, musi wykonywać pracę w taki sposób, jak rodzice tego zażądają - występuje silny element subordynacji pracy niani. Rodzice ponoszą wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne niani. Ponadto niani przysługuje płatny urlop wypoczynkowy (20 lub 26 dni w roku, w zależności od jej stażu pracy) oraz dni wolne od pracy w święta i niedziele.

Więcej różnic między umową o świadczenie usług i umową o pracę można przeczytać w przewodniku prawnym na temat "Umowa o pracę czy umowa śmieciowa".

Czy spisanie umowy z nianią jest obowiązkowe?

Tak. Pisemna umowa z nianią potwierdza wzajemne uprawnienia i obowiązki stron. Ponadto, jedynie pisemna umowa z nianią gwarantuje wypłatę przez ZUS części składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, które zwykle są płacone przez pracodawcę (rodziców).

Co to jest minimalne wynagrodzenie?

Minimalna stawka godzinowa wynosi 28,10 zł brutto - jest regulowana przez rząd co roku odpowiednimi przepisami i obowiązuje w całym kraju. W razie ustalenia niższej kwoty za sprawowanie opieki nad dzieckiem przez nianię, może ona żądać od rodziców wyrównania do wysokości minimalnego wynagrodzenia.

Wynagrodzenie netto to kwota, którą niania otrzyma po opłaceniu przez rodziców dziecka ubezpieczeń i podatków. Wynagrodzenie wypłaca się raz w miesiącu z dołu, nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następującego miesiąca kalendarzowego przelewem bankowym na konto, wskazane przez nianię lub gotówką.

Kto może zawrzeć umowę z nianią?

Umowę z nianią zawiera się pomiędzy nianią i rodzicami dziecka, nad którym będzie sprawowana opieka.

Niania to osoba fizyczna (jednostka), sprawująca opiekę nad dziećmi, na podstawie umowy o świadczenie usług, zwanej „umową uaktywniającą".

Drugą stroną umowy są:

• oboje rodzice;
• rodzic samotnie wychowujący dziecko: panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik albo rodzic, w stosunku do którego orzeczono separację, a także rodzic pozostającego w związku małżeńskim, jeżeli jego małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Co nie jest dozwolone w umowie z nianią?

Ponieważ umowa uaktywniająca z nianią to umowa o świadczenie usług, niedozwolone jest traktowanie niani jak pracownika. Niania to niezależny i profesjonalny usługodawca. W relacji między rodzicami i nianią nie powinno być żadnej hierarchii podporządkowania, gdyż strony powinny się traktować jak wzajemni, równorzędni partnerzy, dażący się wzajemnym zaufaniem.

Niania nie podlega więc ani kierownictwu, ani też subordynacji rodziców dziecka, nie wykonuje pracy w taki sposób, jak rodzice tego zażądają - niania powinna oczywiście szanować zdanie rodziców, ale najważniejszym faktorem podejmowanych przez nią decyzji jest dobro dziecka, rozumiane przez pryzmat jej doświadczenia zawodowego.

Jaki jest okres trwania umowy z nianią?

Umowa z nianią może być zawarta:

• na czas określony - wskazuje konkretną datę lub wydarzenie, które położy jej kres;
• na czas nieokreślony - brak określenia końca umowy. Umowa ulegnie rozwiązaniu po jej wypowiedzeniu.

Co należy zrobić po sporządzeniu umowy z nianią?

Umowę z nianią zawiera się w formie pisemnej. Oznacza to, że należy ją wydrukować w 2 egzemplarzach i odręcznie podpisać przez obie strony umowy. Każda strona zachowuje 1 egzemplarz podpisanej umowy w swojej dokumentacji.

Jeśli rodzice dziecka zawarli między sobą porozumienie rodzicielskie, niania powinna znać najważniejsze postanowienia tego porozumienia, które mogą dotyczyć sprawowanej przez nią opieki.

Następnie, rodzice powinni się zgłosić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jako płatnicy składek, a następnie zgłosić nianię do ZUS jako osobę ubezpieczoną.

Rodzice będą ponosić następujące koszty w wyniku sprawowania przez nianię opieki nad dzieckiem:

• wynagrodzenie zasadnicze za wykonaną pracę;
• (ewentualnie) opłaty za koszty poniesione w ramach opieki, umówione zawczasu z rodzicami;
• składki na ubezpieczenia społeczne (ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe) - współfinansowane z ZUS;
• ubezpieczenie zdrowotne - współfinansowane z ZUS;
• (ewentualnie) ubezpieczenie chorobowe, które jest dobrowolne;
• podatek dochodowy.

Czy konieczne jest notarialne poświadczenie umowy z nianią?

Nie. Umowę z nianią sporządza się na piśmie. Oznacza to, że forma aktu notarialnego nie jest wymagana dla ważności tej umowy.

Kto opłaca składki na ubezpieczenie od wynagrodzenia niani?

Za nianię, składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne, opłacają:

• rodzice - od podstawy, stanowiącej kwotę nadwyżki nad kwotą 50% minimalnego wynagrodzenia;
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych - od podstawy, stanowiącej kwotę nie wyższą niż 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę;

Za nianię, która przystąpiła dobrowolnie na swój wniosek do ubezpieczenia chorobowego, składki na to ubezpieczenie opłaca rodzic z wynagrodzenia niani (zgłoszenie niani do ubezpieczenia chorobowego obniża jej wynagrodzenie o wartość tych składek).

Jakie są wymogi współfinansowania składek ubezpieczeniowych przez ZUS?

Zakład Ubezpieczeń Społecznych współfinansowuje składki na ubezpieczenia społeczne, gdy:

• niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego;
• rodzice albo rodzic samotnie wychowujący dziecko są zatrudnieni, świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych, prowadzą pozarolniczą działalność lub działalność rolniczą;
• dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym ani nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.

W przypadku utraty zatrudnienia przez rodziców albo rodzica samotnie wychowującego dziecko, zaprzestania świadczenia usług lub działalności, składki opłaca się przez okres 3 miesięcy od dnia zaistnienia tych przyczyn. Rodzic zobowiązany jest do niezwłocznego informowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o każdej zmianie, mającej wpływ na opłacanie składek, w szczególności o rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy z nianią.

Czy możliwe jest instalowanie monitoringu pracy niani?

Rodzice nie mogą montować żadnych kamer lub chować w ubraniach lub zabawkach dziecka żadnych kamer lub dyktafonów, kontrolujących lub szpiegujących pracę niani. Stanowi to naruszenie prywatności niani oraz naruszenie jej dóbr osobistych. Takie zachowania są zabronione i stanowią przestępstwo zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności lub karą 2 lat pozbawienia wolności.

Posługiwanie się systemem monitoringu w mieszkaniu, w którym niania opiekuje się dzieckiem, w trakcie sprawowanej przez nią opieki, musi być poprzedzone uzyskaniem pisemnej zgody niani na włączony monitoring. Ponadto, monitoring nie może kontrolować pracy niani, a jedynie pomieszczenia, w celu zapewnienia bezpieczeństwa.

Co powinna zawierać umowa z nianią?

Umowa z nianią zawiera m.in.:

• wskazanie stron umowy (rodziców i niani);
• opisanie celu i przedmiotu umowy;
• wskazanie czasu i miejsca sprawowania opieki;
• wymienienie obowiązków niani;
• wskazanie kwoty wynagrodzenia oraz sposobu i terminu jego wypłaty;
• określenie czasu obowiązywania umowy;
• warunki i sposób zmiany i rozwiązania umowy;
• podpisy stron.

Umowa z nianią zawiera również informację:

• o możliwości lub zakazie eksponowania dziecka na ekran telewizora, telefonu, tabletu lub innego urządzenia elektronicznego;
• możliwość lub zakaz korzystania przez nianię z telefonu, podczas sprawowania opieki nad dzieckiem;
• zakaz publikowania przez nianię zdjęć lub filmów, na których widoczne jest dziecko.

Jakie przepisy mają zastosowanie do umowy z nianią?

Umowa z nianią została uregulowana w art. 50 ust. 3 i nast. ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 338, ze zm.).

Obowiązek poddania się przez nianię badaniom sanitarno-epidemiologicznym wynika z art. 4 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 338, ze zm.), która odsyła do ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 924, ze zm.).

Minimalna stawka godzinowa wynika z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 1893).

Przestępstwo nielegalnego uzyskania informacji wynika z art. 267 § 3 Kodeksu Karnego (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 17, ze zm.).

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.